«... من که همواره از والدین و نزدیکان، محبّت و دل‏سوزى و خوبى دیده بودم، یکباره خود را باختم. مشکلات، چنان برایم بزرگ مى‏نمود که فکر مى‏کردم بدبخت‏ترین آدم دنیا هستم. هیچ گره‏اى را نمى‏توانستم باز کنم و هر روز، فکر مى‏کردم گره محکم‏ترى بر شرایط سخت زندگى‏ام زده شده است. ناتوان و درمانده شده بودم. خسى شده بودم که باد حوادث و مشکلات، مرا به این سو و آن سو مى‏کشاند. زندگى برایم پوچ و بى‏معنا شده بود. هیچ چیز، دیگر برایم مهم نبود. از نماز و خدا و معنویت، به کلى فاصله گرفته بودم. سیر سقوطم تا بدان‏جا ادامه یافت که به طور کلى، شخصیت واقعى خود را از یاد بردم و به موجودى عصبى، بى‏قرار، نگران و مضطرب، تبدیل شدم. نگرانى، مرا کاملاً در هم شکسته بود. هر لحظه، احساس مى‏کردم اتفاق ناگوارى برایم رخ مى‏دهد. خدا مى‏داند چه‏قدر از این حالت‏ها رنج مى‏بردم و عذاب مى‏کشیدم. دنیایم روز به روز، تاریک‏تر و کاخ آرزوهایم داشت روى سرم خراب مى‏شد. مانند تماشاگرى بر لب ساحل، شاهد غرق شدن شخصیت واقعى خود و تمامى آرزوها و عقایدم بودم. وقتى همه چیز در تاریک‏ترین و بدترین وضع بود و به نظر نمى‏آمد که چیزى بتواند از این اضطراب و نگرانى نجاتم دهد، یکى از دوستانم که اهل نماز و مسجد بود، کارى برایم کرد و راهى را به من نشان داد که براى همیشه از او ممنون و سپاسگزارم. او مرا به نماز و مسجد دعوت کرد و...».
اضطراب و نگرانى، چرا؟
روند گذشته، حال و آینده بشر نشان مى‏دهد که اضطراب و نگرانى همواره در زندگى بشر بوده و هست ؛ اما آنچه تازگى دارد این است که در دهه‏هاى اخیر، اضطراب، گسترش وسیعى پیدا کرده و محققان، معتقدند که علت اصلى آن، پیچیدگى‏هاى جارى تمدن، سرعت تغییرات و بى‏توجهى نسبت به مذهب و ارزش‏هاى خانوادگى افراد و اجتماع است. مارکس و لیدر، در مورد اضطراب، تحقیقات زیادى انجام داده‏اند و به این نتیجه رسیده‏اند که تقریباً سه درصد از جامعه مورد پژوهش آنان (قابل تعمیم به دیگر جوامع)، به حالت اضطراب دچار هستند. پژوهش دیگرى نشان داده است که درصد حالت‏هاى اضطرابى در افراد، بیشتر از اختلال‏هاى هراس و وسواس فکرى و عملى است. که وارد و کوپر نیز گزارش نموده‏اند که 27 درصد بیمارانى که با علائم روانى به پزشکان عمومى خود مراجعه مى‏کنند، دچار حالت اضطراب هستند
توجّه به این تحقیقات و آمارهاى تکان دهنده و نامه‏ها و پرونده‏هاى جوانان و نوجوانان در مراکز مشاوره و... این پرسش را در ذهن انسان به وجود مى‏آورد که: چگونه مى‏توان با معضل اضطراب، مبارزه کرد و نقش دین در این زمینه چیست؟
تعریف و نشانه‏هاى اضطراب
منظور از اضطراب، هیجان ناخوشایندى است که با اصطلاحاتى مانند «نگرانى»، «دلشوره»، «وحشت» و «ترس» بیان مى‏شود و همه ما در زندگى خود، مواردى از آنها را تجربه کرده‏ایم ؛ لذا تصوّر کم و بیش مشترکى از آن داریم. اضطراب با بروز نگرانى و این که اتفاق ناگوارى در آینده به وقوع خواهد پیوست، همراه است و موجب تغییراتى در کارکرد بدن نیز مى‏شود، مانند: تپش قلب، خشکى دهان، رنگ‏پریدگى، لرزش اعضاى بدن، تارى دید، سردرد و تنگى قفسه سینه.
اضطراب مطلوب و اضطراب بیمارگونه
مقدارى از اضطراب براى هر کسى در زندگى، لازم است ؛ زیرا ما همیشه به هشیارى، برانگیختگى و مقاومت جسمانى نیاز داریم. به تعبیر برخى، اگر اضطراب نبود ما پُشت میزهایمان به خواب مى‏رفتیم. اضطراب است که ما را وامى‏دارد تا براى امتحان آماده شویم، براى معاینات پزشکى و درمان به پزشک مراجعه نماییم، در یک جاده لغزنده، با احتیاط رانندگى کنیم و... . این مقدار اضطراب، کاملاً طبیعى و مطلوب است؛ اما اگر اضطراب از این حدّ، فراتر رود، به گونه‏اى که شدّت آن با محرک یا پدیده برانگیزنده، تناسب نداشته و غیر منطقى باشد، در این صورت، اضطراب، جنبه بیمارگونه پیدا مى‏کند.
علت اصلى اضطراب و نگرانى چیست؟
روان‏شناسان درباره اضطراب، تحقیقات زیادى انجام داده‏اند و دیدگاه‏هاى متفاوتى ارائه نموده‏اند. اما یکى از آنها در این زمینه، نظریه «شناختى» است. البرت الیس، بیشترین تحقیقات را در این مورد انجام داده و نظریه منطقى - هیجانى او امروزه شهرت جهانى یافته است. او معتقد است که اضطراب و افسردگى، از افکار، احساسات و باورهاى نادرست انسان در مورد وقایع و رویدادهاى مختلف زندگى ناشى مى‏شود. پیام او به انسان‏هاى خسته و مضطربِ عصر تکنولوژى (فناورى) این است که: اگر مى‏خواهید به جنگ نارحتى بروید و با اضطرابْ مبارزه کنید، از این پس، عاقلانه‏تر فکر نمایید. به واقعیت بچسبید. فرضیه‏هایتان را در مورد خودتان، دیگران و دنیا وارسى کنید